Dialogus creaturarum dat is Twispraec der creaturen. Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL), 2013.

 

De Dialogus creaturarum moralisatus was een van de bestsellers van Gheraert Leeu. Tussen 1480 en 1491 bracht hij maar liefst acht drukken uit, vijf Latijnse, twee Nederlandse vertalingen en een Franse vertaling. De Nederlandse vertaling uit 1481, Dialogus Creaturarum dat is Twispraec der creaturen (voortaan de Twispraec), is gepubliceerd als diplomatische tekst in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL). Ik heb gebruik gemaakt van de druk die berust in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, signatuur: 170 E 26 [2]. De Twispraec is in een convoluut samengebonden met het Boec vanden leuen der heiligher vaderen inder woestinen hoer leuen leydende, Leeu, 3 december 1480. De Twispraec bestaat uit een proloog, een uitgebreide inhoudsopgave en 122 dialogen met een moraliserende strekking. Het boek wordt afgesloten met een vijfregelige colofon. Per dialoog vindt een (twist)gesprek plaats tussen twee schepselen Gods (creaturen): planeten, metalen, stenen, planten, bomen, dieren en mensen. Niet alle 122 dialogen bevatten een tweegesprek. Ook komen er enkele monologen voor waarin slechts één schepsel optreedt. Alle dialogen en monologen zijn voorzien van een houtsnede. Van dit boek bestond nog geen editie. Deze diplomatische transcriptie wil dit gebrek opheffen, zodat dit bijzondere en interessante boek meer bekend wordt bij een breder publiek en een handig, toegankelijk naslagwerk kan zijn voor verdere studie.

http://www.dbnl.org/tekst/leeu002diag02_01/colofon.php

 

Werkgroep Twispraec, Gouda.

In 1481 gaf de Goudse drukker Gheraert Leeu een verzameling van 122 fabels uit: Dyalogus creaturarum dat is Twispraec der creaturen. Naast een bladerboek staan hier ook de transcriptie en hertaling van de dialogen of fabels, vanuit het Middelnederlands. Hiervoor is gebruik gemaakt van het exemplaar dat zich bevindt in de librijecollectie van het Streekarchief Midden-Holland in Gouda (signatuur depot 2306 E3).

De transcriptie en hertaling volgt de pagina indeling van het boek. De eerste pagina van de proloog heeft nummer 1v gekregen. In het Goudse boek ontbreken pagina 14r en 14v. Pagina 15r, 15v, 62r en 62v zijn beschadigd. Voor transcriptie en hertaling hiervan is (aanvullend) gebruikgemaakt van het exemplaar dat zich bevindt in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag (170 E 26 [2]).

Goudologie

Goudologie is de naam van een cursus die werd georganiseerd door het Historisch Platform Gouda. Deelnemers kregen een gedegen basiskennis van de historie van Gouda. Na afloop van de cursus van 12 dagdelen kan men examen doen. Als dat met goed gevolg wordt afgelegd mag men zich 'Goudoloog' noemen. Voor diegenen die de basiscursus hebben gevolgd en de smaak te pakken hebben, is er een vervolgcursus waarin bepaalde thema's verder worden verdiept.

Werkgroep Twispraec

De huiswerkopdracht bij de Goudologie II cursus 'De Goudse librije en de Goudse boekdrukkunst’ was het transcriberen en hertalen in modern Nederlands van een fabel uit Twispraec der creaturen. Uit deze cursus ontstond de werkgroep 'Twispraec' met als doel alle fabels te transcriberen en te hertalen. Soms leest de werkgroep de fabels ook voor, zowel in de Middeleeuwse versie als in modern Nederlands.

Met Gouda op Schrift werd afgesproken dat uitgewerkte fabels van de werkgroep 'Twispraec' worden gepubliceerd op hun website

https://goudaopschrift.nl/index.php/twispraec